Görüntü Aktarım Portları Nelerdir Ve Görüntü Aktarımı Nasıl Yapılır?

Teknoloji her geçen gün gelişiyor. Aynı nedenle, her gün yeni ve geliştirilmiş cihazlar, formatlar ve medya türleri de ortaya çıkıyor. Tüm bunları takip edip gelişmelere ayak uydurmak tam zamanlı bir işe dönüşebilir. Monitör bağlantıları, gelişen cihazlarımızın ve medyanın çıktılarını en üst düzeye taşıyan gizli şaheserlerdir.Bu teknolojinin sürekli gelişmesi, verilerin daha optimize ve daha hızlı aktarılmasını gerektirir. Bu sorunun çözümü; geçmişteki büyük bağlantıları yerini alan, daha kaliteli, daha verimli ve gelişmiş sinyaller ile iletimler üretebilen daha hızlı, daha küçük ve daha güvenilir monitör bağlantılarıdır.

Günümüzde, video bağlantıları ve monitör bağlantıları nihai bir çözüm olarak tasarlanmıştır. Bağlantı seçenekleri bakımından çok yönlüdür ve birçoğu aynı anda birden çok işlevi yerine getirebilir. Bunlar;

• VGA
• DVI
• HDMI
• Display Port
• Mini Display Port
• USB-C  Thunderbolt

VGA

İngilizce açılımı Video Graphics Array’dir. Türkçe anlamı Video Grafik Dizini. VGA, 1987 yılında IBM tarafından geliştirilen bir görüntü teknolojisidir. VGA girişi ve VGA kablosu aracılığı ile bilgisayarın grafik kartındaki görüntüyü bir görüntü ekranına yansıtmamız mümkün. VGA kablosu, üzerinde 15 pin bulunan iki taraflı bir bağlantı kablosudur ve her pin farklı bir fonksiyona sahiptir. Sağlıklı ve net bir görüntüye ulaşmak için her bir pinin sorunsuz çalışıyor olması gerekir. Kablonun bir ucu kasa arkasında konumlanan porta, bir diğer ucu ise monitöre takılır. Kablo ve port arasında bir bağlantı sorunu yok ise görüntü kusursuz bir şekilde yansıtılmış olur. VGA 640X480 ekran çözünürlüğünü 60Hz yenileme hızı ve 16 bit renk ile birlikte yansıtır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi VGA girişleri hem masaüstünde hem dizüstü bilgisayarlarda standart mavidir. Bilgisayarınızın üzerinde mavi bir çıkış görüyorsanız, bu bilgisayarınızın VGA destekli olduğunu gösterir. Günümüzde SVGA olarak da adlandırılıyor olsa da yine de genel olarak VGA adı altında bahsedilir. Son teknolojiler ile yarışan VGA girişleri yerine günümüzde DVI ve HDMI girişleri de tercih edilebiliyor. VGA teknolojisinin yerini DVI ve HDMI’nın almasıyla, VGA teknolojisini geride bıraktık diyebiliriz. Artık VGA girişi yerine üretilen monitörler, TV’ler ve diğer ekran türlerinde genellikle DVI ve HDMI girişleri kullanılıyor.

DVI

DVI (Digital Visual Interface), LCD ve projektörlerde görüntü kalitesinin arttırılıp, sorunsuz şekilde aktarılabilmesi için geliştirilmiş görüntü standardıdır. Endüstri standartlarında üretilmiş bir standart olan DVI ile en yüksek 2560 x 1600 çözünürlüğünde görüntü elde edilebilmektedir. DVI çıkışları ve kabloları çoğunlukla LCD ekranlar ve projeksiyonlar için kullanılan bir giriştir. Dağıtacağı sinyalin farklılığına göre DVI’lar üç farklı şekilde isimlendirilebilir. DVI-A yalnızca analog, DVI-D yalnızca dijital ve DVI-I hem analog hem dijitaldir. Birçok bilgisayarın üzerinde yer almayan bir giriş olsa da bazı bilgisayar modellerinde DVI girişi yer almaktadır. Bazı GPU’lar hem VGA hem de DVI desteği sunabilmektedir. Bu tür ekran kartlarını kullanarak istediğiniz çıkışı kullanabilir ve duruma göre daha iyi bir performans elde edebilirsiniz.  Peki neden DVI ve VGA ile karşılaşıyoruz? Çünkü DVI girişi ve DVI standardı VGA teknolojisinin yerini alması için geliştirilmiştir fakat HDMI nedeniyle tam olarak istenen başarı elde edilememiştir. DVI Kablosu üzerinde 24 pini barındıran ve çoğunlukla beyaz renkle üretilen kablolardır. DVI girişi ve görüntü cihazına bağlanarak görüntü aktarımının gerçekleştirilmesi sağlanır.

HDMI

İngilizce’de High Definition Multimedia Interface olarak adlandırılır. Türkçesi yüksek çözünürlüklü çoklu ortam arayüzüdür. Ses ve görüntü verilerini sıkıştırmadan dijital ortama aktarmak için geliştirilen ve VGA’nın yerini büyük ölçüde alan bir kablo türüdür. 2003 yılında geliştirildi. Genellikle HD-DVD, Blu-Bay bilgisayar oyun konsolu ya da uydu alıcısı gibi cihazları, televizyona veya ekrana bağlamak için kullanılır. İşlev bakımından VGA ile benzer olsa da kendi içinde farklılıkları vardır. En büyük avantajı görüntü ve sesin tek kablo üzerinden sıkıştırılmaya gerek duymadan iletilmesidir. Hdmi çeşitleri kendi alanında Tip A, Tip B, Tip C, Tip D ve Tip E olarak 5’e ayrılmaktadır. Hepsinin kullanım nedeni aynıdır fakat kullanıldığı cihazlar farklılık göstermektedir.

En çok kullanılan ve yaygın olan Tip-A’dır. 19 pin’li olup elektriksel olarak tek hatlı DVI-D ile çalışabilmektedir. Yaygın olarak piyasada bulnan Hdmi kablolar bu tiptedir.

Tip-B konnektör ise daha yüksek çözünürlüklü cihazlar için kullanılır. Örnek olarak (3200×2048) gibi ve 29 pin’lidir. Bu hdmi kabloların 4K desteği bulunmaktadır. 4K hdmi kablo olarak da piyasada satılmaktadır. Çift hatlı DVI-D ile çalışabilir.

Tip-C ve Tip-D ise daha çok taşınabilir cihazlar için tasarlanmıştır. Bunlar mini hdmi olarak da bilinmektedir. Tip-E ise otomotiv donanım alanında kullanılan bir hdmi çeşididir.

Display Port

DisplayPort, Video Elektronik Standartları Kurumu (İngilizce: Video Electronics Standards Assosiation - VESA) tarafından önerilen, yeni bir dijital görüntü arayüzü standartıdır. İlk sürümü Mayıs 2006'da, şu anki 1.1 sürümü ise 2 Nisan 2007'de kabul edilmiştir. DisplayPort, öncelikli olarak bilgisayarlar ile monitör veya ev sinema sistemleri arasında kullanılmak üzere tasarlanmış, yeni bir lisans ve telif hakkı serberst, son teknoloji ürünü, dijital ses ve görüntü ara bağlantısını tanımlamaktadır. DisplayPort bağlayıcısı, aynı zamanda ses sinyalini ve saat vurumunu (clock sinyali) taşıyan ana bağlantı üzerinde, her biri saniyede 1.62 veya 2.7 gigabit (Gbit/s) aktarım hızına sahip, 1'den 4'e kadar iletken veri çiftini desteklemektedir. Görüntü sinyali yolu, her dijital renk kanalı için 6'dan 16 bite kadar destek vermektedir. Çift yönlü destek kanalı sabit 1 mbit/s hız ile çalışmaktadır. Destek kanalı, ana bağlantı yönetiminin yanı sıra "genişletilmiş görüntü tanımlama verisi" VESA EDID ve "monitör kontrol yönetim seti" VESA MCCS standartlarını kullanarak aleti kontrol etmeyi sağlamaktadır. Görüntü sinyali, DVI veya HDMI arabirimleri ile uyumlu değildir, ancak teknik özelliğin bu sinyaller üzerinden düzgeçiş yapabilmesine izin verilebilir. DisplayPort 3 metrelik bir kablo üzerinde, en fazla 10.8 Gbit/s veri hızını ve WQXGA (2560×1600) çözünürlüğünü desteklemektedir.

Mini Display Port

Mini-DisplayPort Apple'ın 14 Ekim 2008'de açıkladığı bağdaştırıcıdır. DisplayPort'un küçük halidir. Apple'ın; MacBook, MacBook Air, MacBook Pro, iMac, Mac mini, Mac Pro ve Xserve; Toshiba'nın; Satellite Pro S500, Tecra M11, A11, S11;HP'nin Envy 14, 17 modellerinde ve Microsoft'un Microsoft Surface taşınabilir bilgisayarında görülmektedir.Mini-DisplayPort, Mini-DVI'a nazaran çift-bağ kullanıp 30" ekranda 2560×1600 çözünürlük sunabilmektedir. Adaptörler aracılığıyla DVI, VGA ve HDMI görüntüler alınabilmektedir.

USB-C  Thunderbolt

Thunderbolt (Light Peak), Apple ve Intel’in ortaklığında geliştirilen ve diğer çevre birimlerini bağlamak için kullanılan bir arabirimdir. Son olarak Thunderbolt 3 standardıyla çıkış yapan Thunderbolt arabirimi, PCI Express ve DisplayPort gibi arabirimleri tek bir çözümde birleştirmek isteyen, basit ve uzun ömürlü alternatiftir. Thunderbolt kabloların geliştirilmeye başlanması fikri üzerine ilk adımda bu kablolarda fiberoptik kabloların kullanılması düşünülmüş ancak sonradan bakır kabloları kullanma kararı alınmıştır. Bakır kablolar üzerinden 10 Gbps veri aktarımının gerçekleştirilebileceği yeni bir teknolojinin gelişmesi, Thunderbolt’un fiberoptik kullanmasına gerek kalmaksızın, daha hızlı ve gelişmiş bir arabirim olması sağlanmıştır. Fiberoptik kablolar yerine bakır kablolar kullanıldığı için Thunderbolt kabloları daha hesaplıdır. Tamamen yeni bir standardın geliştirilmesi adaptasyon sorununa neden olacağı için Thunderbolt teknolojisinde yeni bir konnektör kullanılmadı. Bunun yerine zaten bir süredir piyasada yer almakta olan DisplayPort’ların sahip oldu mini-konnektör tasarımı kullanıldı. Bu tasarımın kullanılmasının ardında yatan neden; aynı anda ses ve veri taşıma avantajına sahip olmaktı. HDMI ve DVI gibi arabirimler düşük kapasiteye sahipken, DisplayPort’un veri aktarım özelliği onu Thunderbolt teknolojisi için kusursuz bir adaya dönüştürüyordu. Peki, neden Thunderbolt teknolojisini artık daha fazla görür, daha fazla duyar olduk? Thunderbolt’un popülaritesindeki artışın doğrudan Apple ile alakalı olduğunu inkar edemeyiz. Ancak Apple sadece Thunderbolt’un ilk kullanım örneklerini sergileyen taraf oldu. Örneğin MacBook Air gibi kullanıcıların tamamına hitap eden ultra hafif bilgisayarlarda çıkış seçeneği olarak çok fazla arabirim eklenme şansı yok ve fiziksel alan oldukça sınırlıydı. Apple bu bilgisayarına Thunderbolt’u getirerek; veri ve video sinyallerinin aktarımını tek bir konnektör üzerinden sağlamayı başardı. Apple Thunderbolt Display’in yardımıyla USB portları verimli olarak kullanıldı, FireWire Port ve Gigabit Ethernet gibi çözümler tek bir kablo yardımıyla sunulmuş oldu.

Apple gibi daha birçok marka ürünlerine bir Thunderbolt girişi ekleyerek onlarca sorunu ortadan kaldırmış oldu. Özellikle ultra hafif olması için tasarlanan ve ortalıkta kabloların salkım saçak durmasından hoşlanmayan kullanıcılar için Thunderbolt kaçınılmaz bir tercih haline geldi.

Bu İçerik Ali Emre Yar Tarafından Hazırlanmıştır.

Kaynak

• https://www.viewsonic.com/library/tr/teknoloji/monitor-ports-and-usb-c-a-comparison-of-display-connections/
• https://www.mediaclick.com.tr/tr/blog/vga-nedir
• https://wmaraci.com/nedir/dvi
• https://blog.merterelektronik.com/hdmi-nedir-kac-cesit-hdmi-giris-var/
• https://tr.wikipedia.org/wiki/DisplayPort
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Mini-DisplayPort
• https://wmaraci.com/nedir/thunderbolt